Ασφαλιστικό – συνταξιοδοτικό: Διαχρονικός στόχος των αντεργατικών πολιτικών κυβερνήσεων, ΕΕ και μεγάλου κεφαλαίου

Άρθρο από τον “Πανσυνταξιουχικό Αγώνα” Μάρτης και Απρίλης 2018

            Η «λευκή βίβλος» της ΕΕ που προδιέγραψε και καθόρισε την τύχη του δημόσιου-συνταξιοδοτικού συστήματος. Δημόσιου με την έννοια ότι οι εισφορές εργαζόμενων και εργοδοτών, είτε για τις κύριες, είτε τις επικουρικές συντάξεις εξασφάλιζαν την απόδοση των δικαιούμενων συντάξεων στους συνταξιούχους, ταυτόχρονα με την ευθύνη και υποχρέωση του κράτους να καλύπτει τα όποια ελλείμματα παρουσιαζόντουσαν στα αποθεματικά των ταμείων, ώστε η καταβολή των συντάξεων να είναι απρόσκοπτη.

            Η υποχρέωση και η ευθύνη αυτή προήλθε από το γεγονός πως τα αποθεματικά των ταμείων και κύρια του ΙΚΑ στις προηγούμενες δεκαετίες ληστεύθηκαν από το μεγάλο κεφάλαιο και τις κυβερνήσεις. Στην ουσία το κράτος απλά επέστρεφε στα ταμεία τα κλεμμένα, από αυτό και το μεγάλο κεφάλαιο, μερίδα των αποθεματικών, συμπληρώνοντας τα κενά που η λεηλασία αυτή άφηνε στα ταμεία. Αλλά και περιπτώσεις των ειδικών ταμείων οι μεμονωμένοι εργοδότες που αξιοποιούσαν τα αποθεματικά αυτά για την ανάπτυξη κερδοφόρων δραστηριοτήτων τους (π.χ. τράπεζες, ΔΕΚΟ κλπ.), αναλάμβαναν την υποχρέωση να καλύπτουν τα ελλείμματα, ή να χρηματοδοτούν τα ταμεία. Λχ η διαχρονική ληστεία του ΙΚΑ ανέρχεται σε δεκάδες δισεκ. ευρώ σε σημερινές τιμές.

            Δεν θα επεκταθούμε περισσότερο στους λόγους (ανταγωνιστικότητα, κερδοφορία) με την επίκληση των οποίων το μεγάλο κεφάλαιο κάποια στιγμή θεώρησε πως πρώτον ήρθε η ώρα η επιστροφή των κλεμμένων να σταματήσει ή να ελαχιστοποιηθεί, αντίθετα τα τεράστια αυτά κονδύλια να αποδοθούν σε αυτό, ώστε να τα αξιοποιήσει για δικούς του σκοπούς δεύτερον να μειωθεί ή να καταργηθεί η δική του συνεισφορά στα ασφαλιστικά ταμεία και τρίτον ο χώρος της ασφάλισης – σύνταξης να παραδοθεί στη δική του επιχειρηματική δράση.

            Έτσι η εργοδοτική εισφορά βαφτίστηκε «μη μισθολογικό κόστος», η σύνταξη «σπατάλη και δημοσιονομικό κόστος», ενώ κατακτήσεις του εργατικού κινήματος στον τομέα αυτό πχ μειωμένα χρόνια ασφάλισης για τις γυναίκες, οικογενειακά επιδόματα, παροχές πρόνοιας για ειδικές κατηγορίες κλπ ονομάστηκαν «παθογένειες», όπου όλα αυτά έπρεπε να εξαλειφθούν.

            Αυτή η προοπτική που έθεσε το μεγάλο κεφάλαιο στις κυβερνήσεις και μηχανισμούς του (ΕΕ), ήρθε να προσδιορίσει η «λευκή βίβλος». Έτσι ξεκίνησε μια προϊούσα επίθεση στο ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό και πριν ακόμα, από το 1990, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Η «λευκή βίβλος» αποτέλεσε το γενικό πλαίσιο κατευθύνσεων της ΕΕ, που μέσα σ΄αυτό εξειδικεύοντας και σχεδιάζοντας σταδιακά τους επιμέρους στόχους, μεθόδους και μέτρα ή όποιων αποχρώσεων κυβερνήσεις των χωρών – μελών έπρεπε να κινηθούν. Και αυτό έκαναν.

            Στη χώρα μας η επίθεση στο ασφαλιστικό – συνταξιοδοτικό διαρκεί ήδη 28 χρόνια, ξεκίνησε το 1990. Οι αστικές κυβερνήσεις φυσικά ήξεραν πως έπρεπε να κινηθούν προσεκτικά, με σταδιακά βήματα, υποχωρήσεις και συμβιβασμούς, που έκαναν κάτω από την πίεση του εργατικού κινήματος. Όμως για το κεφάλαιο δεν υπήρχε περιθώριο για οριστική υποχώρηση και εγκατάλειψη των σχεδίων του. Στους στόχους του αυτούς, εκτός από την αποφασιστική πολιτική των κυβερνήσεων, είχε και τη βοήθεια των συμβιβασμένων ηγεσιών στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα που με την τακτική των υποχωρήσεων και συμβιβασμών, της υιοθέτησης των απαιτήσεων του κεφαλαίου (ανταγωνιστικότητα – επιχειρηματικότητα κλπ) αποδέχτηκαν και έβαλαν πλάτη να εφαρμόζονται σταδιακά τα αντιασφαλιστικά μέτρα των κυβερνήσεων.

            Η βασική, μόνιμη δικαιολογία των κυβερνήσεων ήταν πως επειδή τα αποθεματικά των ταμείων εξαντλούνταν και δεν θα μπορούσαν να συνεχίσουν να αποδίδουν συντάξεις ύστερα από λίγα χρόνια, έπρεπε να παρθούν μέτρα για τη σωτηρία τους. Η κάθε κυβέρνηση με τα μέτρα που έπαιρνε, διαλαλούσε πως έσωζε το συνταξιοδοτικό για τα επόμενα 20, 30 ή 50 χρόνια (!!!), κάτι που βέβαια αποδείχνονταν πολύ γρήγορα πως ήταν μια μεγάλη απάτη. Έτσι:

1) ο νόμος 1902/1990 (ΝΔ) έβαλε τη βάση για τη συνέχεια. Μ’ αυτόν:

        α) τα κατώτερα όρια των συντάξεων του ΙΚΑ καθορίζοντας σύμφωνα με τις αυξήσεις των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων και όχι του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη

            β) αυξήθηκαν στα 4500 (από τα 4050) τα ένσημα για συνταξιοδότηση από το ΙΚΑ και

            γ) αυξήθηκαν κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες οι εισφορές εργαζόμενων και εργοδοτών.

2) ο νόμος 1973/1991 (ΝΔ) επέβαλε:

            α) τον υπολογισμό των συντάξεων με βάση τις αποδοχές της τελευταίας πενταετίας (αντί διετίας)

            β) την αύξηση του ποσοστού αναπηρίας για την απόδοση σύνταξης στο 80% (από 67%)

            γ) την αύξηση του ορίου ηλικίας στους εργαζόμενους στο δημόσιο και των εισφορών των εργαζομένων στις ΔΕΚΟ.

3) ο νόμος 2084/1992 (ΝΔ – Σιούφας) επέβαλε:

            α) την αύξηση των εισφορών εργαζόμενων – εργοδοτών κατά 2,75%

            β) οι πρωτοασφαλιζόμενοι (άντρες και γυναίκες) μετά την 1/1/1993 είχαν όριο ασφάλισης τα 65 χρόνια

            γ) σε όσους από αυτούς δούλευαν στα ΒΑΕ εισφορά για επικουρική ασφάλιση 1,25% και για τους εργοδότες 0,75%

            δ) τη σταδιακή κατάργηση (10% το χρόνο) του υπολογισμού των δώρων εορτών στις συντάξεις

            ε) την κατάργηση του κοινωνικού πόρου για τα επικουρικά ταμεία

            στ) τη συγχώνευση όλων των επικουρικών στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.

4) ο νόμος 2556/1997 (ΠΑΣΟΚ) προσέθεσε όρο ότι τα μειωμένα όρια ηλικίας για τα ΒΑΕ στα 56 με 35 χρόνια ασφάλισης, όπου έπρεπε τα 25 χρόνια να είναι σε ΒΑΕ.

5) ο νόμος 3029/2002 (ΠΑΣΟΚ – Ρέππας) επικύρωσε όλους τους προηγούμενους της ΝΔ και πρόσθεσε:

            α) τη σταδιακή μείωση (από το 2008) κατά 10% των συντάξεων συνταξιούχων από πρώην ΔΕΚΟ και Τράπεζες (από 80% στο 70%)

            β) την «προαιρετική» επέκταση των ορίων ηλικίας στα 67

            γ) τον επανακαθορισμό των ΒΑΕ

            δ) την ενοποίηση όλων ταμείων μέχρι 31/12/2007

            ε) τη δημιουργία επαγγελματικών ταμείων

            στ) τον υπολογισμό των συντάξεων με το μέσο μισθό της τελευταίας πενταετίας και όχι του τελευταίου μήνα

            ζ) τον καθορισμό της χρηματοδότησης του ΙΚΑ – ΕΤΑΜ από το κράτος στο ανεπαρκέστατο 1% του ΑΕΠ.

6) ο νόμος 3655/2008 (ΝΔ – Πετραλιά) επέφερε:

            α) τη μείωση των επικουρικών συντάξεων από 20% έως και 69%

            β) την αύξηση του ορίου ηλικίας από τα 50 στα 55 χρόνια για εργαζόμενες με ανήλικα παιδιά, στα 50 για τις τρίτεκνες και στα 60 (από 57) για όσες είχαν 10000 ένσημα

            γ) την αύξηση του ορίου ηλικίας από τα 58 στα 60 για όσους συμπληρώνουν 35 χρόνια ασφάλισης

            δ) επίσης από τα 55 στα 57 των εργαζόμενων για 25 χρόνια στα ΒΑΕ (σύνολο 35 χρόνια)

            ε) την αύξηση της ετήσιας ποινής – μείωσης των συντάξεων των πρόωρα συνταξιοδοτούμενων από το 4,5% σε 6%

           στ) την παρακράτηση του 10% από τους κοινωνικούς πόρους των ταμείων για τη δημιουργία «ταμείου αλληλεγγύης των γενεών».

7) ο νόμος 3845/2010 κατάργησε τις 13η και 14η συντάξεις (κύριες) για όσους ήταν κάτω από 60 ετών ή είχαν σύνταξη πάνω από 2500 ευρώ, ενώ μείωσε στα 400 και 200 + 200 ευρώ για όσους ήταν πάνω από 60 ετών.

8) ο νόμος 3863/2010 καθιέρωσε την “εισφορά αλληλεγγύης” για συντάξεις πάνω από 1400 ευρώ.

9) ο νόμος 3986/2011 επέβαλε:

            α) παρακράτηση μηνιαίας ποσοστιαίας εισφοράς (6%, 8% και 10%) για όσους είχαν συμπληρώσει το 60^ο έτος ηλικίας και είχαν σύναξη πάνω από 1700 ευρώ

            β) νέα αύξηση των “εισφορών αλληλεγγύης” (ποσοστιαία από 3% έως 14%) στις συντάξεις πάνω από 1400 ευρώ

            γ) νέα “ειδική εισφορά αλληλεγγύης” για εισοδήματα φυσικών προσώπων άνω των 12.000 ευρώ

            δ) παρακράτηση ειδικής ποσοστιαίας εισφοράς των επικουρικών συντάξεων άνω των 300 ευρώ (από 3% έως 10%).

10) ο νόμος 4024/2011 έφερε:

            α) μείωση κατά 40% της κύριας σύνταξης σε όσους ήταν κάτω των 55 ετών και έπαιρναν πάνω από 1000 ευρώ (αφαιρούμενων των παρακρατήσεων για εισφορά αλληλεγγύης)

            β) μείωση κατά 20% των κυρίων συντάξεων για όσους είχαν ηλικία ανάμεσα στα 55 και 60 χρόνια και έπαιρναν σύνταξη πάνω από 1200 ευρώ (αφαιρούμενων των παρακρατήσεων για εισφορά αλληλεγγύης)

            γ) μείωση του επικουρικού του ΙΚΑ – ΕΤΕΑΜ που ξεπερνούν τα 150 ευρώ κατά 30% (αφαιρούμενων των παρακρατήσεων για εισφορά αλληλεγγύης).

11) ο νόμος 4051/2012 μείωσε:

            α) όλες τις κύριες συντάξεις πάνω από 1300 ευρώ κατά 12% (αφαιρούμενων των παρακρατήσεων για εισφορά αλληλεγγύης και του ν. 4024/2011)

            β) ποσοστιαία τις επικουρικές συντάξεις ειδικών ταμείων (ΕΤΕΑΜ – ΤΕΑΙΤ – ΤΕΑΔΥ – ΤΕΑΠΟΚΑ – ΤΑΔΚΥ – ΕΤΑΤ – ΤΑΥΤΕΚΩ – ΔΕΗ) πάνω από 250 ευρώ (10%, 15%, 20%).

12) ο νόμος 4052/2012 επέβαλε νέες μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις κατά 5,2%.

13) ο νόμος 4093/2012 επέφερε:

            α) πλήρη κατάργηση των 13^ης και 14^ης κύριων και επικουρικών συντάξεων

                  β) ποσοστιαία μείωση στο άθροισμα των δύο συντάξεων, που υπερβαίνει τα 1000 ευρώ (5%, 10%, 15%, 20%) και ορίζει ανώτατο πλαφόν τα 2550 ευρώ

            γ) την ισχύ της ανωτέρω ποσοστιαίας μείωσης και στην επικουρική σύνταξη.

14) ο νόμος 4334/2015 καθιέρωσε την ειδική εισφορά στις κύριες και επικουρικές συντάξεις υπέρ ΕΟΠΥΥ 6% (στις κύριες συντάξεις αύξηση από 4%).

15) ο νόμος 4387/2016 επέβαλε:

               α) μειώσεις των νέων συντάξεων έως και 30%

         β) επανυπολογισμό των δύο συντάξεων των ήδη συνταξιούχων, δημιουργία της προσωπικής διαφοράς και περικοπή ποσοστού μέχρι 18% από το σύνολο της προσωπικής διαφοράς κύριας και επικουρικής

            γ) ποσοστιαίες περικοπές συντάξεων με άθροισμα άνω των 1300 ευρώ και καθιέρωση υψηλών εισφορών 20% όλων των εργαζόμενων, με ειδικούς δυσβάσταχτους όρους για τους αγρότες και ελευθεροεπαγγελματίες

            δ) μείωση των επικουρικών συντάξεων έως και 40% μέσω του επανυπολογισμού τους

            ε) μειώσεις των εφάπαξ έως 15% και των μερισμάτων κατά 32%

            στ) σταδιακή κατάργηση του ΕΚΑΣ μέχρι το 2019

            ζ) μείωση των δικαιούχων συντάξεων χηρείας με την θέσπιση ηλικιακού ορίου και των συντάξεων όσων τις παίρνουν

            η) μείωση των συντάξεων όσων εργάζονται κατά 60%

            θ) μείωση των αναπηρικών συντάξεων

            ι) ορισμό νέου ανώτατου πλαφόν για τις κύριες συντάξεις τα 2000 ευρώ και περικοπή του όποιου επιπλέον ποσού (αφαιρούμενων των κρατήσεων υπέρ ΕΟΠΥΥ και αλληλεγγύης)

            ια) μείωση (από 1/6/2016) των επικουρικών συντάξεων που απέδιδε το ταμείο ΕΤΑΤ (εντάχθηκε στον ΕΦΚΑ) στους ασφαλισμένους (περίπου 13.500) των τραπεζών Εμπορική, ALPHA, Αττικής από 20% έως 40%.

Τρεις απαραίτητες επισημάνσεις. Πρώτη: οι τρεις νόμοι που ψήφισε και εφαρμόζει η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ είναι πραγματικά οι χειρότεροι απ΄όλους τους προηγούμενους, περιέχουν μια πληθώρα αντισυνταξιουχικών μέτρων. Δεύτερη: στη διαχρονική του εφαρμογή όλο αυτό το πακέτο νόμων θα συνεχίσει να αφαιρεί από τους συνταξιούχους δεκάδες ακόμα δισεκ. ευρώ, πλέον των όσων έχουν κλαπεί μέχρι σήμερα, με πρώτο και καλύτερο το νόμο Κατρούγκαλου. Τρίτη: το σύνολο των νόμων μετά το 2010 επέφερε 26 (!!!) μειώσεις των συντάξεων.

           
                Η εφαρμογή του συνόλου αυτών των μνημονιακών νόμων και μέτρων είχε σαν αποτέλεσμα την αφαίρεση από το εισόδημα των συνταξιούχων από τις συντάξεις τους πάνω από 50 δισεκ. ευρώ. Τους νόμους αυτούς ψήφισαν και υλοποίησαν όλα τα κόμματα που ανέλαβαν τη διακυβέρνηση στο διάστημα αυτό των 28 χρόνων. Τα κόμματα του “σκότους” της δεξιάς ΝΔ, του “φωτός” του αριστερού ΠΑΣΟΚ, των συνδυασμών των αριστεροκεντροδεξιών (συγκυβέρνησης ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΛΑΟΣ, ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ – Κουβέλης), των “σκοτεινοφωτεινών” (ΝΔ – ΠΑΣΟΚ), της αριστεροκεντροδεξιάς “ελπίδας” (ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ), το ΠΟΤΑΜΙ πρόσφατα, ενώ στην ίδια γραμμή κινούνται ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΩΩΝ και ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ, ανεξάρτητα από προσχήματα και δικαιολογίες. Κι όλοι αυτοί είναι επίσης απόλυτα δεσμευμένοι απέναντι στο μεγάλο κεφάλαιο, την ΕΕ και τους λοιπούς δανειστές, ότι οι πολιτικές αυτές δεν πρόκειται να διακοπούν, να ανασταλούν, αντίθετα θα συνεχιστούν, ενώ είναι βέβαιο πως στην πορεία θα προστεθούν νέα αντεργατικά και αντισυνταξιουχικά μέτρα, όπως αυτά που πρόσφατα ζήτησαν οι βιομήχανοι.

            Απευθυνόμαστε σε όλους εκείνους τους συναδέλφους που αγωνιούν, αγανακτούν, οργίζονται, αλλά παραμένουν αδρανείς, εγκλωβισμένοι σε λογικές “δεν γίνεται τίποτα”, δεν αποφασίζουν να βγουν στο δρόμο του αγώνα μαζί με τον αγωνιζόμενο εργατικό και συνταξιουχικό κίνημα και τους ρωτάμε:

            Τι καθόσαστε και τους κοιτάτε; Ξεσηκωθείτε όλοι, ελάτε μαζί μας, να πυκνώσουμε τις γραμμές των αγώνων, να συγκρουστούμε ανοιχτά, θαρραλέα με τις πολιτικές αυτές και τους εκφραστές τους, να τις ανατρέψουμε. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει.